Zamek w Bolkowie położony jest na wyskoiej górze, której zbocze urywa się od strony Nysy Szalonej tworząc urwisko, a łagodny wschodni stok zajmuje miasto. Zamek ten jest zamkiem wyżynnym.

Architetura

    Zamek wzniesiono z miejscowego kamienia: łupków krystalicznych diabalzaltowych o zabarwieniu zielonym i łuków czerwonych, piaskowca. Obecnie ma kształt wrzecionowaty. Najbardziej charakterystycznym elementem zamku jest wieża z dziobem, została wzniesiona na skale zieleńcowej. w dolnej części wieży znajduje się dawny loch głodowy. W renesansowej części zamku (Dom Niewiast) mieści się muzeum.

Historia

    Zgodnie z legendą wartownia na górze zamkowej stała już w IX wieku, jednak nie ma na to żadnych dowodów. Prawdopodobnie pierwsza została wybudowana kamienna wieża usytuowana w najwyzszym punkie wzgórza, otoczona drewnianą zabudową. Zamek Bolków-został założony przez księcia legnickiego Bolesława II Rogatkę zwanego Łysym, później rozbudowany przez Jego syna Bolesława I Surowego, księcia świdnicko-jaworskiego. Polityka Bolka I doprowadziła do rozbudowy warowni chroniących przejść przez masyw Sudetów. Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1277 r. gdzie książę Bolesław II legnicki piszę o Hain castro nostro. Zamek Bolków został założony przez księcia legnickiego Bolesława II Rogatkę zwanego Łysym, później rozbudowany przez jego syna Bolka I Surowego, księcia świdnicko-jaworskiego. Polityka Bolka I doprowadziła do rozbudowy warowni chroniących przejść przez masyw Sudetów. Przyczyniło się utrzymania niezawisłości księstwa świdnicko–jaworskiego do końca XIV w. (najdłużej ze wszystkich śląskich księstw).W połowie XIV w czasach piastowskich rezydentami zamku byli książęcy burgrabiowie, tacy jak: Logau, Schaffgotsch, Schweinichen, Salza.W latach 1301-1368 za panowania książąt Bernarda świdnickiego i Bolka II Małego (od 1353 r.)zamek został powiększony. Według historyków zamek pełnił funkcję skarbca od czasów Bolka II, przez około 100 lat, później został przeniesiono do Pragi. Bolko II był bezdzietny, dlatego adoptował córkę zmarłego brata Henryka (1343 r.), Annę i ustanowił ją dziedziczką księstwa.

    27 maja 1353 r. odbył się ślub Anny z królem czeskim Karolem IV. 3 lipca zapisał Bolko II Annie i Karolowi IV księstwa, warunkiem było to, że do swojej śmierci będzie mógł nimi władać, tak samo jak jego żona księżna Agnieszka Habsburska.

    W 1392 r. zamek przeszedł na własność królów czeskich. Do tego roku najprawdopodobniej od czasów Bolka I zamek pełnił rolę skarbca.

    W czasie napadów husytów miasto zostało zniszczone, ale zamek nie. W 1463 r. król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza (Hans von Tschirnhaus), który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania przez mieszczan wrocławskich i świdnickich zbrojnej wyprawy na zamek w 1468 r. pod przywództwem Guncela II Świnki. W 1491 r. oblegał zamek król czeski Władysław II Jagiellończyk.

    Na początku XVI w. zamek za sprawą króla Ferdynanda I zostaje przekazany wrocławskiemu biskupowi w dożywocie. Biskup na polecenie monarchy podejmuje rozbudowę zamku.

    W latach 1539-1540 zamek pod kierownictwem lombardzkiego architekta Jakuba Parra został przebudowany. Powiększono wszystkim powiększony obszar warowny. Wybudowano, otoczone murami i bastejami, dziedzińce w części południowy-zachodniej oraz od strony miasta. Umocnienie te połączono z dwiema basztami miejskimi. Wieża zyskała jaskółczy ogon.

    Po śmierci biskupa w 1543 r. zamek przechodzi jako lenno na jego rodzinę. Od 1570 r. właścicielem zamku jest Matthiasa von Logau.

W 1596 r. zamek przychodzi w ręce rodu Zedlitz.

    W 1640 r. (podczas wojny trzydziestoletniej) zamek jest oblegany, ale nie pozostaje nie zdobyty; 1646 r. zajęty przez wojska szwedzkie. W 1703 r. po wygaśnięciu bolkowskiej gałęzi rodziny Zedlitz zamek (i miasto) zostaje sprzedany cystersom z Krzeszowa. Od tego czasu zamek pozostaje niezamieszkany. W 1715 r. cystersiedyktem z 30 października 1810 r. zamek przechodzi na własność skarbu państwa pruskiego (sekularyzacja). Zamek w tym czasie popadał w ruinę. W 1813 r. po wojnach napoleońskich na Zamku zatrzymali się rosyjscy żołnierze. Szukając legendarnego złota wykuli dziurę u podstawy wieży, by dostać się do lochu głodowego. skończyli przebudowę wnętrz;

    W 1885 r. władze zezwoliły na rozbiórkę części murów, pozyskany materiał przeznaczono na naprawę dróg.

    10 marca 1913 r. burmistrz Bolkowa (Feige) powołuje Verein für Heimatpflege (Bolkowskiego Towarzystwa Regionalnego), miało ono na celu ożywieniu ruchu turystycznego. Wybuch wojny nie pozwolił na realizację planu.

    W 1922 r. odbudowany został Dom Niewiast, parter zagospodarowano na schronisko młodzieżowe, piątro na muzeum regionalne.

    Po dojściu Hitlera do władzy zamek stał się własnością państwa. Istnieją przypuszczenia, że na zamku mieścił ośrodek badawczy, zajmujący się nadzorem okolicznych fabryk.

    W 1959 r. zostały przeprowadzone badania archeologiczne, prowadziła je Katedra Historii Architektury Polskiej Politechniki Wrocławskiej we współpracy z Zakładem Archeologii Polski IHKM PAN we Wrocławiu. Pracami kierował Olgierd Czerner. Odkryto m.in. fundamenty pomiędzy wieżą a wewnętrznym murem. W wyniku badań naczyń znalezionych na obszarze budowli, po której pozostał mur o grubości ok. 80 cm, ustalono że spłonęła ona w XIII w. Później na tym miejscu wzniesiono nową wieżę. Zniszczony budynek należał do grupy najstarszych założeń obronnych.

    W październiku 2000 r. szczecińskie przedsiębiorstwo przeprowadziło na zamku badania georadarowe, które miały pomóc ocenić hipotezę dr. Stulina o ukrytej na zamku Bursztynowej Komnacie. Ustalono wtedy, że na terenie zamku znajduję się nieodkryte dotąd podziemne pomieszczenie.

    W lipcu 2001 r. Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego prowadził badania archeologiczne, których celem było poszerzenie wiedzy na temat najstarszych założeń zamku. Prowadzono trzy wykopy: pierwszy w części południowej pomiędzy murem obwodowym a wieżą obronną a, a kolejne w zniszczonym Domu Gotyckim.

    Muzeum 

    Muzeum powstałą za sprawą założonego na początku XX w. Bolkowskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, które w renesansowym Domu Niewiast na ten cel zagospodarowało trzy kondygnację.

    W wyniku jego działalności w odbudowanej części renesansowej powstało muzeum, a zbiory zajęły aż trzy kondygnację. W 1953 r. na zamku w Domu Niewiast, zostaje otwarta filia Muzeum Narodowego we Wrocławiu. W tym czasie na dwóch kondygnacjach znajdowało się 7888 eksponatów. Na parterze można było oglądać m.in. ryciny, na pierwszym piętrze meble oraz tablice genealogiczne Piastów, obraz Bolka II, metalowe naczynia i mapy. Na drugim piętrze znajdował się zbiór oręża: miecze, halabardy, hakownice, zbroje. W tym czasie dochodziło do włamań i kradzieży zbiorów. W 1976 r. muzeum stało się oddziałem Muzeum Okręgowego w Jeleniej Górze. Same eksponaty pozostały jako depozyt i własność Muzeum Narodowego w murach zamku. Po włamaniu w 1982 r. i podpaleniu biura eksponaty zostały przewiezione do Wrocławia.

    Do 1994 r. parter zajmowała wystawa przedmiotów związanych z historią zamku i miasta, na piętrz znajdowała się wystawa XIX w. śląskich mebli ludowych. Podczas prac remontowych muzeum zostało zamknięte.

    Legendy i miejskie mity 

                    Czasy II Wojny Światowej 

    Na zamku miała znajdować się jednostka nadzorująca fabryki oraz prowadząca badania. Do tej pory brak dostatecznych dowodów w tej sprawie . Część infrastruktury miała być zlokalizowana w legendarnych przejściu pomiędzy zamkiem Bolków a Świny. W czasie gdy Armia Czerwona zbliżała się do miasta, strażników miało zastąpić SS. Na zamek miały wjechać ciężarówki, dobra materialne schować w tunel, a ten miał zostać zabetonowany. Resztę ponoć zasypano piaskiem i ziemię, robotników rozstrzelano.

            Tunel pomiędzy zamkiem Bolków a Świny 

 

                        Zamkowe skarby